CISG: kansen en valkuilen voor Nederlandse exporteurs

Wat is het CISG?

Het CISG (United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods) is het VN-verdrag inzake internationale koopovereenkomsten van roerende zaken, ook bekend als het Weens Koopverdrag. Dit verdrag, dat in 1980 tot stand is gekomen, heeft als doel om de internationale handel eenvoudiger en juridisch voorspelbaarder te maken.

Het verdrag is van toepassing op koopovereenkomsten tussen professionele partijen (B2B) die gevestigd zijn in landen die het verdrag hebben geratificeerd. Daarnaast is het van toepassing als een van de partijen niet uit een verdragsluitende staat komt, maar de regels van internationaal privaatrecht (IPR) wel leiden tot de toepassing van het recht van een verdragsluitende staat.

Het CISG regelt onder meer de totstandkoming van de overeenkomst, de rechten en verplichtingen van koper en verkoper, de beoordeling van non-conformiteit, ontbinding en schadevergoeding. Consumentenkoop en dienstverlening vallen buiten de reikwijdte van het verdrag.

Het CISG is door bijna 100 landen geratificeerd, waaronder vrijwel alle belangrijke handelslanden. Zowel Nederland als Duitsland zijn partij bij het verdrag. Daardoor geldt het CISG automatisch voor veel grensoverschrijdende koopovereenkomsten, behalve als partijen expliciet anders zijn overeengekomen.

Wanneer is het CISG van toepassing?

Het CISG geldt automatisch bij B2B-verkoop van roerende zaken tussen partijen in verschillende lidstaten, behalve als de toepassing uitdrukkelijk is uitgesloten. Het maakt daarbij niet uit of het contract in het Nederlands of Duits is opgesteld, of dat partijen bekend zijn met het verdrag.

Denk aan:

• een Nederlandse producent die machines levert aan een Duitse distributeur;
• een Nederlandse leverancier die prefab-elementen levert aan een Duitse aannemer.

Onder 'roerende zaken' verstaat het CISG fysieke, verplaatsbare goederen, zoals machines, onderdelen of materialen. Diensten vallen in principe buiten de reikwijdte van het verdrag. Bij gemengde overeenkomsten, bijvoorbeeld bij levering en montage, kan het zijn dat het CISG wel van toepassing is.

Voordelen voor de verkopende partij

Voor in Nederland gevestigde verkopers biedt het CISG enkele duidelijke voordelen ten opzichte van het nationale Nederlandse recht:

• Het verdrag bevat striktere voorwaarden voor ontbinding van de overeenkomst door de koper. Ook gelden er kortere termijnen waarbinnen de koper non-conformiteit moet melden. Dit vergroot de rechtszekerheid en verkleint het risico op late of onterechte claims.
• De aansprakelijkheid van de verkoper is beperkter dan onder Nederlands recht. Hierdoor is de verkoper beter beschermd tegen schadeclaims. Let wel: vergeleken met het Duitse recht is de aansprakelijkheid voor de verkoper juist ruimer, waardoor hier uitsluiting van het CISG wel handig kan zijn.
• Het CISG is primair gericht op schadevergoeding bij gebreken, in plaats van directe ontbinding of prijsvermindering. In veel gevallen kan de koper zich dus niet beroepen op onmiddellijke ontbinding, maar slechts op schadevergoeding.
• Daarnaast bevat het CISG duidelijke regels voor betalingstermijnen en verzuim, wat bijdraagt aan voorspelbaarheid in internationale transacties.
• Ook biedt het verdrag ruime mogelijkheden voor schadevergoeding wanneer de koper tekortschiet, zonder dat altijd een ingebrekestelling nodig is.

Voor veel leveranciers is het dan ook niet per se wenselijk om het CISG standaard uit te sluiten.

Voordelen voor de koper

Ook voor kopende partijen bevat het verdrag beschermende bepalingen:

• Levering moet tijdig en conform de overeenkomst plaatsvinden. Het CISG bepaalt expliciet dat de geleverde goederen aan de overeenkomst moeten beantwoorden. Dit biedt kopers duidelijkheid en versterkt hun rechtspositie bij gebreken.
• De koper heeft bij non-conformiteit recht op schadevergoeding of, indien aan de voorwaarden is voldaan, ontbinding van de overeenkomst. Daarnaast biedt het CISG concrete alternatieven zoals vervangende levering, reparatie of prijsvermindering, afhankelijk van de situatie.
• Het verdrag verplicht de verkoper tot transparantie: belangrijke informatie over het product of de levering moet proactief worden gedeeld. Dit voorkomt verrassingen achteraf.
• De koper mag de betaling opschorten tot de goederen zijn geleverd of geïnspecteerd. Dit beperkt het risico op betaling voor ondeugdelijke of niet-geleverde zaken.
• Tot slot biedt het CISG de koper recht op schadevergoeding bij contractbreuk door de verkoper, met duidelijke regels voor het vaststellen van de omvang van de schade.

Omdat het CISG geen voorkeur geeft aan koper of verkoper, vormt het in de praktijk vaak een evenwichtige en werkbare basis voor internationale transacties.

Wanneer is uitsluiten verstandig?

Toch zijn er situaties waarin het uitsluiten van het CISG wenselijk is, namelijk als partijen:

• willen afwijken van de CISG-systematiek;
• uitsluitend onder Nederlands of Duits nationaal recht wil contracteren.

Let op: een uitsluiting via algemene voorwaarden kan ook, maar er zijn strikte regels hoe dit dient plaats te vinden.

Hoe sluit u het CISG correct uit?

In de praktijk komt het regelmatig voor dat partijen het CISG willen uitsluiten, maar dat niet op de juiste manier doen. Een formulering als “Op deze overeenkomst is Nederlands recht van toepassing” is onvoldoende. Het CISG maakt namelijk deel uit van het Nederlands recht en blijft dan gewoon van toepassing. Om het verdrag daadwerkelijk uit te sluiten, is een expliciete en ondubbelzinnige clausule nodig waarin wordt vermeld dat het CISG buiten toepassing blijft.

Correcte formuleringen zijn bijvoorbeeld:

“Op deze overeenkomst is uitsluitend Nederlands recht van toepassing, met uitsluiting van het CISG.”

Of in het Engels:

“The legal relationship between the parties shall be governed exclusively by Dutch law, excluding the CISG.”

Vijf praktische aandachtspunten

1. Beoordeel het contracttype. Gaat het over de levering van roerende zaken? Dan is waarschijnlijk het CISG van toepassing.
2. Laat uw algemene voorwaarden controleren. Sluiten deze aan op het CISG of juist niet? Zo niet, welke bepalingen hebben uw voorkeur?
3. Maak een expliciete rechtskeuze. Geef daarbij aan of het verdrag wordt uitgesloten.
4. Werk met vaste clausules. Bijvoorbeeld in offertes, orderbevestigingen en contracten.
5. Laat uw documenten toetsen. Één zin kan namelijk al bepalen welk regime van toepassing is.

Laat uw contract en voorwaarden controleren

Wilt u zaken doen met Duitse afnemers? Laat dan uw contracten en algemene voorwaarden tijdig toetsen op de werking van het CISG.

De specialisten van Heisterborg International adviseren u in uw eigen taal, en met kennis van beide rechtsstelsels.